Công nghệ thông tin là “huyết mạch” trong hoạt động nghiệp vụ ngành Tài chính

Ông Nguyễn Đại Trí - Cục trưởng Cục Tin học và Thống kê tài chính, Bộ Tài chính. Ảnh: Tuệ Anh

Theo công bố của Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Tin học Việt Nam, Bộ Tài chính tiếp tục dẫn đầu bảng xếp hạng về mức độ sẵn sàng cho phát triển và ứng dụng CNTT (Vietnam ICT Index 2019). Đây cũng là năm thứ 7 liên tiếp Bộ tài chính đứng ở vị trí số 1, Ông đánh giá như thế nào về kết quả này?

Có thể nói, kết quả này đã phản ánh chân thực những nỗ lực không ngừng của Bộ Tài chính trong hoạt động triển khai ứng dụng CNTT trong những năm qua. Thời gian qua, ngành Tài chính đã có những bước phát triển nhanh và vững chắc, thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị của ngành, huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực tài chính cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Đến nay, công nghệ thông tin đã được ứng dụng sâu, rộng vào hầu hết các hoạt động nghiệp vụ tài chính, trở thành huyết mạch trong các hoạt động nghiệp vụ chủ chốt như: quản lý điều hành ngân sách nhà nước; quản lý thu-chi ngân sách nhà nước; thanh toán điện tử và quản lý trái phiếu chính phủ; quản lý trong lĩnh vực thuế, hải quan; triển khai thuế điện tử, hải quan điện tử, cơ chế một cửa quốc gia, một cửa ASEAN; quản lý nợ công; quản lý giá, quản lý tài sản công; quản lý, giám sát thị trường tài chính; quản lý dự trữ nhà nước....; cùng các nhiệm vụ quản lý nội ngành.

Việc Bộ Tài chính liên tiếp dẫn đầu Vietnam ICT Index gần một thập kỷ qua đã cho thấy sự ủng hộ, chỉ đạo sát sao của Lãnh đạo Bộ cùng quyết tâm và cam kết mạnh mẽ của lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ Tài chính trong việc triển khai ứng dụng CNTT. Cùng với đó là nỗ lực không nhỏ của các cán bộ làm công tác CNTT và thống kê ngành Tài chính.

Theo ông, điều gì đã giúp cho Bộ Tài chính luôn giữ vững vị trí dẫn đầu bảng xếp hạng Vietnam ICT Index 2019?

Thực hiện các nghị quyết của Chính phủ và của Bộ Tài chính như: Nghị quyết 36a/NQ-CP, Nghị quyết 35/NQ-CP của Chính phủ, Nghị quyết số 02-NQ/BCSĐ của Ban Cán sự Đảng Bộ Tài chính…, nhiệm vụ triển khai ứng dụng CNTT đối với các đơn vị thuộc Bộ Tài chính để hoàn thành các mục tiêu của Chiến lược Tài chính và thực hiện theo định hướng đẩy mạnh phát triển Chính phủ điện tử, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước, phục vụ người dân và doanh nghiệp, đặc biệt trong xu thế cách mạng 4.0… là rất lớn và khó khăn.

Tuy nhiên, với sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Lãnh đạo Bộ, sự phối hợp chặt chẽ của các đơn vị liên quan trong Bộ, cùng sự quyết tâm, nỗ lực cao của đội ngũ cán bộ công chắc làm công tác CNTT – Thống kê tài chính, chúng ta đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Có thể kể đến những kết quả chính mà Bộ Tài chính đã đạt được như sau:

Đã phát triển, quản lý và vận hành nhiều hệ thống thông tin lớn, cốt lõi trong các lĩnh vực quản lý nhà nước về tài chính, ngân sách được Đảng và Nhà nước giao quản lý, đặc biệt là trong các lĩnh vực chuyên ngành tài chính, thuế, hải quan, ngân sách, kho bạc, chứng khoán, dự trữ. Các hệ thống thông tin này đã góp phần quan trọng trong nỗ lực cải cách thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả, hiệu lực trong công tác quản lý tài chính - ngân sách của Bộ Tài chính.

Xây dựng, triển khai cơ sở dữ liệu quốc gia về Tài chính gồm 12 cơ sở dữ liệu chuyên ngành. Một số cơ sở dữ liệu chuyên ngành (thuế, hải quan, thu chi ngân sách, giá, công sản…) bước đầu đã mang lại sự cải thiện đáng kể trong công tác quản lý tài chính công theo hướng hiện đại. Qua đó từng bước tăng cường hiệu lực, hiệu quả giám sát tài chính, góp phần quan trọng trong thúc đẩy cải cách các thể chế, thay đổi quy trình, thủ tục trong lĩnh vực thuế, hải quan, ngân sách, kho bạc... tăng độ chính xác, tính kịp thời và minh bạch trong báo cáo tài khoá, kế toán và thống kê NSNN.

Số doanh nghiệp sử dụng dịch vụ khai thuế điện tử đã đạt 99,98% trên tổng số doanh nghiệp đang hoạt động trong cả nước. 99% doanh nghiệp đăng ký sử dụng dịch vụ nộp thuế điện tử, 94,73% số hồ sơ thực hiện theo phương thức hoàn thuế điện tử.

Thực hiện thủ tục hải quan điện tử tại tất cả các đơn vị hải quan, đã có 13/14 bộ ngành tham gia kết nối cơ chế một cửa quốc gia, với 173 thủ tục hành chính được thực hiện qua cơ chế này.

Ứng dụng CNTT trong nội bộ Bộ Tài chính cũng đạt được một số kết quả nhất định: 100% các thông tin chỉ đạo điều hành của lãnh đạo được đưa lên Cổng thông tin diện tử; liên thông văn bản điện tử trong toàn ngành Tài chính qua việc triển khai chương trình eDocTC; triển khai, hoàn thiện một số hệ thống thông tin quản lý tập trung nội ngành như: phần mềm quản lý tài sản nội ngành, kế toán nội ngành, phần mềm thi đua khen thưởng…

Duy trì hoạt động ổn định hệ thống hạ tầng truyền thông thống nhất của ngành Tài chính, là nền tảng cho hạ tầng mạng đa dịch vụ và ảo hóa phục vụ triển khai các ứng dụng CNTT toàn ngành Tài chính.

Bảo đảm an toàn thông tin được tổ chức triển khai một cách bài bản và toàn diện, các hoạt động đảm bảo an toàn thông tin đã được thực hiện và tích hợp trong tất cả các công đoạn liên quan đến thông tin và hệ thống thông tin, không làm ảnh hưởng hay ngừng trệ hoạt động của hệ thống.

Bước đầu triển khai ứng dụng một số công nghệ mới của cách mạng công nghiệp lần thứ 4 như: công nghệ ảo hóa máy chủ nhằm tối ưu hóa hiệu quả đầu tư phần cứng; công nghệ phân tích dữ liệu lớn; bước đầu ứng dụng công nghệ mạng xã hội, công nghệ di động trong việc cung cấp các DVCTT, hệ thống thuế điện tử, hải quan điện tử, hệ thống quản lý hải quan tự động tại cảng biển, hệ thống một cửa quốc gia hải quan ASEAN.

Bộ Tài chính đã rất tích cực trong việc thúc đẩy đưa CNTT vào cải cách thủ tục hành chính, nhờ đó các dịch vụ công trực tuyến của Bộ Tài chính đã được các doanh nghiệp và người dân đánh giá rất cao. Xin ông chia sẻ thêm về những kết quả đạt được?

Tính đến tháng 8/2019, Bộ Tài chính đã triển khai, cung cấp 973 dịch vụ công trực tuyến, trong đó có 112 dịch vụ công trực tuyến mức độ 1; 354 dịch vụ công trực tuyến mức độ 2; 197 dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 và 310 dịch vụ công trực tuyến mức độ 4. Bộ Tài chính luôn dẫn đầu các bộ, ngành về số lượng dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4. Kết quả xử lý hồ sơ trực tuyến tính đến hết tháng 8/2019 của toàn ngành Tài chính cũng đạt tới 97% trên tổng số hồ sơ tiếp nhận, vượt chỉ tiêu của các Bộ tại Nghị quyết 17/NQ-CP giai đoạn 2019-2020 là 20%... Với những kết quả đạt được, dịch vụ công trực tuyến của Bộ Tài chính luôn nằm trong nhóm dẫn đầu khối các bộ, ngành trong báo cáo xếp hạng Vietnam ICT Index hàng năm.

Cùng với việc triển khai cung cấp dịch vụ công trực tuyến, Bộ Tài chính cũng đã triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh. Cụ thể, trong 6 tháng đầu năm 2019, Bộ Tài chính đã ban hành 6 Quyết định công bố bãi bỏ 22 thủ tục hành chính, sửa đổi, bổ sung 15 thủ tục hành chính và ban hành mới 15 thủ tục hành chính trong các lĩnh vực: thuế, hải quan, chứng khoán, ngân hàng và bảo hiểm. Đồng thời, rà soát, cắt giảm và đơn giản hóa 117/190 điều kiện kinh doanh thuộc 13 ngành nghề (cắt giảm 47 điều kiện và đơn giản hóa 70 điều kiện) thuộc phạm vi quản lý của Bộ.

Để tăng cường hiệu quả việc sử dụng dịch vụ công trực tuyến trong toàn ngành Tài chính trong thời gian tới, Bộ Tài chính cũng sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp tăng cường sử dụng kênh giao tiếp trực tuyến qua các ứng dụng dịch vụ công trực tuyến thay vì thực hiện các thủ tục hành chính qua kênh giao tiếp trực tiếp; tăng cường công tác số hóa hồ sơ nhằm hỗ trợ cho cán bộ nghiệp vụ và người dân, doanh nghiệp có thể dễ dàng tra cứu, sử dụng lại các hồ sơ điện tử trong quá trình thực hiện các thủ tục hành chính; tiếp tục rà soát, triển khai xây dựng, nâng cấp dịch vụ công trực tuyến nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp trong việc thực hiện các thủ tục hành chính của ngành Tài chính.

Hiện nay, chuyển đổi số đang được nhắc đến như một câu chuyện nóng. Là đơn vị nhiều năm dẫn đầu về ứng dụng công nghệ thông tin trong khối các cơ quan Chính phủ, xin ông cho biết Bộ Tài chính đang thực hiện chuyển đổi số như thế nào?

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 mang lại nhiều cơ hội cũng như thách thức trong việc ứng dụng công nghệ số, công nghệ thông minh và các phương thức sản xuất, kinh doanh mới để thúc đẩy phát triển kinh tế. Để tiếp cận cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, các bộ ngành đang khẩn trương nghiên cứu và tiến hành thực hiện quá trình chuyển đổi số để tiến tới Chính phủ số. Ngành Tài chính đang tiếp cận với giai đoạn phát triển đầu tiên của Chính phủ số, đó là giai đoạn xây dựng Chính phủ điện tử và Tài chính điện tử.

Mục tiêu chuyển đổi số ngành Tài chính là chủ động áp dụng các thành quả công nghệ của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, xây dựng nền tảng quản trị thông minh, cung cấp các dịch vụ tài chính thông minh, tham gia tích cực vào sự phát triển của nền kinh tế số. Theo đó, Bộ Tài chính đặt mục tiêu đến năm 2025 sẽ hoàn thành xây dựng Tài chính điện tử và cơ bản thiết lập nền tảng Tài chính số hiện đại, bền vững, công khai, minh bạch dựa trên dữ liệu lớn, dữ liệu tài chính mở và hệ sinh thái Tài chính số. Ngành Tài chính đóng vai trò kiến tạo, kết nối, chia sẻ dữ liệu và các nền tảng số hóa, đáp ứng toàn diện nhu cầu giao dịch tài chính công, nhu cầu khai thác sử dụng thông tin số của Chính phủ, người dân, doanh nghiệp và các tổ chức.

Việc thực hiện chuyển đổi số trong ngành Tài chính thể hiện trên một số nhiệm vụ, giải pháp chủ đạo sau: (i) Xây dựng chiến lược Tài chính toàn diện trong đó nhấn mạnh vai trò ứng dụng CNTT và chiến lược của từng lĩnh vực trong ngành phù hợp định hướng phát triển kinh tế số; xây dựng các cơ chế chính sách về thuế, tài chính đảm bảo tính đồng bộ, công khai, minh bạch, ổn định và phù hợp với yêu cầu thực tiễn nhằm khuyến khích doanh nghiệp đầu tư cho các hoạt động đổi mới công nghệ, nghiên cứu phát triển, đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực CNTT và các công nghệ tiên tiến khác, đồng thời tạo ra nhiều nguồn thu mới từ nền kinh tế số; (ii) Hoàn thành các mục tiêu về Chính phủ điện tử theo Nghị quyết số 17/NQ-CP ngày 07/3/2019 của Chính phủ về một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm phát triển Chính phủ điện tử giai đoạn 2019-2020, định hướng đến năm 2025, đẩy mạnh cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong lĩnh vực thuế, hải quan để tiếp tục cải thiện môi trường cạnh tranh thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp, tạo điều kiện doanh nghiệp nhanh chóng hấp thụ và phát triển công nghệ sản xuất mới; từng bước ứng dụng công nghệ mới của cách mạng công nghiệp lần thứ 4 vào các lĩnh vực của ngành Tài chính theo hướng lấy người dùng làm trung tâm; hình thành hệ sinh thái Tài chính số trên cơ sở dữ liệu mở ngành Tài chính, tạo điều kiện cho người dân, doanh nghiệp, các cơ quan, tổ chức dễ dàng, bình đẳng trong việc tiếp cận thông tin của ngành Tài chính; (iii) Hoàn thiện môi trường làm việc điện tử trong ngành theo hướng tích hợp và chia sẻ dữ liệu, tinh giản và tự động hóa các quy trình hoạt động nội bộ, cung cấp khả năng tra cứu thông tin và xử lý nghiệp vụ trên thiết bị di động, hướng tới văn phòng không giấy tờ; (iv) triển khai hạ tầng điện toán đám mây ngành Tài chính; quy hoạch và từng bước chuyển đổi các ứng dụng sang môi trường đám mây; thiết lập hệ thống quản trị an toàn thông tin toàn diện, thống nhất, phù hợp với các giai đoạn chuyển đổi số ngành Tài chính, tuân thủ các quy định của Việt Nam và tiêu chuẩn quốc tế về an toàn thông tin; (v) Tập huấn, nâng cao nhận thức, kiến thức về cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 và định hướng chuyển đổi số trong ngành Tài chính cho lãnh đạo, cán bộ các cấp của ngành Tài chính để có cách tiếp cận, giải pháp phù hợp, hiệu quả.