Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: cần thực hiện đồng bộ các giải pháp để đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa

Tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng đã đưa ra một số giải pháp nhằm thúc đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ chủ trì Hội nghị

Nhiều văn bản quy phạm pháp luật

Tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng đã báo cáo về tình hình triển khai thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước. Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết, từ năm 2016 đến nay, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ, ngành nghiên cứu, xây dựng để ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành đầy đủ, đồng bộ hệ thống cơ chế chính sách, pháp luật về cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại DNNN kịp thời theo đúng quy định, Chính phủ đã ban hành 20 Nghị định, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành 04 Quyết định và các Bộ, ngành theo chức năng, nhiệm vụ ban hành 14 Thông tư hướng dẫn các đơn vị thực hiện. Trong đó, Bộ Tài chính đã ban hành 02 Thông tư hướng dẫn Nghị định số 126/2017/NĐ-CP (Thông tư số 34/2019/TT-BTC ngày 11/6/2019 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 40/2018/TT-BTC ngày 04/5/2018 của Bộ Tài chính hướng dẫn bán cổ phần lần đầu và quản lý, sử dụng tiền thu từ cổ phần hóa của các DNNN và công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do DNNN đầu tư 100% vốn điều lệ thực hiện chuyển đổi thành công ty cổ phần; Thông tư số 21/2019/TT-BTC ngày 11/4/2019 hướng dẫn việc bán cổ phần lần đầu và chuyển nhượng vốn nhà nước theo phương thức dựng sổ).

Căn cứ quy định tại Nghị định số 01/2017/NĐ-CP ngày 06/01/2017 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số nghị định quy định chi tiết thi hành Luật đất đai, Nghị định số 126/2017/NĐ-CP ngày 16/11/2017 thì tất cả các doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ và doanh nghiệp do DNNN đầu tư 100% vốn điều lệ thuộc đối tượng cổ phần hóa phải hoàn thành việc lập phương án sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai, pháp luật về sắp xếp lại, xử lý nhà đất thuộc sở hữu Nhà nước và trình cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xem xét, phê duyệt trước thời điểm quyết định cổ phần hóa. Phương án sử dụng đất được cấp có thẩm quyền phê duyệt này là phê duyệt cho các doanh nghiệp thuộc đối tượng cổ phần hóa (doanh nghiệp cấp 1 và doanh nghiệp cấp 2) khi còn là DNNN hoặc doanh nghiệp do DNNN đầu tư 100% vốn điều lệ.

Trong thực tiễn, khi thực hiện triển khai cổ phần hóa Công ty mẹ các Tập đoàn kinh tế, Tổng công ty nhà nước; công ty mẹ trong nhóm công ty mẹ - công ty con; doanh nghiệp do DNNN đầu tư 100% vốn điều lệ để phản ánh đúng giá trị thực tế của doanh nghiệp cổ phần hóa, tránh thất thoát vốn của Nhà nước, vốn của DNNN khi thực hiện cổ phần hóa, Bộ Tài chính đã ban hành công văn số 4544/BTC-TCDN ngày 18/4/2019 về phương án sử dụng đất khi cổ phần hóa doanh nghiệp.

Tuy nhiên trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện còn có một số vướng mắc, Bộ Tài chính sẽ phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương, Tập đoàn kinh tế, Tổng công ty, DNNN để sớm trình cấp có thẩm quyền hoàn thiện cơ chế chính sách tháo gỡ vướng mắc.

Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng phát biểu tại Hội nghị

Tình hình cổ phần hóa và thoái vốn vẫn “ì ạch”

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết, trong giai đoạn 2016 - 2018 có 159 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa với tổng giá trị doanh nghiệp là 442.275 tỷ đồng, trong đó giá trị vốn nhà nước là 206.024 tỷ đồng. Trong 9 tháng đầu năm 2019 có 09 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa, tuy nhiên trong đó chỉ có 03 doanh nghiệp thuộc danh mục các doanh nghiệp cổ phần hóa theo công văn số 991/TTg-ĐMDN và Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg. Tổng giá trị doanh nghiệp của 09 doanh nghiệp được phê duyệt phương án cổ phần hóa là 780 tỷ đồng, trong đó giá trị vốn nhà nước là 670 tỷ đồng.

Lũy kế giai đoạn 2016 - tháng 9/2019, đã có 168 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa với tổng giá trị doanh nghiệp là 443.056 tỷ đồng, trong đó giá trị vốn nhà nước là 206.694 tỷ đồng. Tuy nhiên trong 168 doanh nghiệp đã cổ phần hóa chỉ có 36/128 doanh nghiệp cổ phần hóa thuộc danh mục cổ phần hóa theo công văn số 991/TTg-ĐMDN và Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ (đạt 28% kế hoạch), số doanh nghiệp còn phải thực hiện cổ phần hóa theo kế hoạch tính đến hết năm 2020 là 92 doanh nghiệp.

Số liệu trên cho thấy tình hình thực hiện cổ phần hóa theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ là rất chậm, nhiều doanh nghiệp ở các thành phố lớn chưa thực hiện cổ phần hóa theo đúng tiến độ. Cụ thể: ở Thành phố Hà Nội cổ phần hóa 13 doanh nghiệp (04 Tổng công ty), chiếm 14% kế hoạch; Thành phố Hồ Chí Minh cổ phần hóa 38 doanh nghiệp (11 Tổng công ty), chiếm 40% kế hoạch; Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp cổ phần hóa 06 doanh nghiệp (03 Tập đoàn, 03 Tổng công ty); Bộ Công Thương cổ phần hóa 04 doanh nghiệp (03 Tổng công ty); Bộ Xây dựng cổ phần hóa 02 Tổng công ty.

Theo Quyết định số 1232/QĐ-TTg ngày 17/8/2017 của Thủ tướng Chính phủ thì giai đoạn 2017 - 2020 thực hiện thoái khoảng 60.000 tỷ đồng vốn nhà nước tại các doanh nghiệp. Lũy kế trong giai đoạn từ năm 2016 - tháng 9/2019, cả nước đã thoái được 24.510 tỷ đồng, thu về 170.629 tỷ đồng. Những đơn vị còn nhiều doanh nghiệp phải thực hiện thoái vốn theo Quyết định số 1232/QĐ-TTg với giá trị lớn là: Bộ Công Thương (thoái vốn tại Tổng công ty Máy động lực và Máy nông nghiệp Việt Nam, Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam), Bộ Giao thông vận tải (thoái 30,4% vốn nhà nước đầu tư tại Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam - Công ty CP và 35,16% vốn nhà nước đầu tư tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam - Công ty CP), Bộ Xây dựng (còn phải thoái vốn tại 8/11 Tổng công ty cổ phần); Thành phố Hà Nội (còn phải thoái vốn tại 31/34 doanh nghiệp),...

Tình hình bán đấu giá qua Sở Giao dịch chứng khoán giai đoạn năm 2016 – 2018 cho thấy, tổng giá trị thực tế bán được cao, thặng dư thu được từ bán đấu giá cổ phần hóa và thoái vốn tăng mạnh, đặc biệt là năm 2017, cao hơn gấp 5,5 lần với các năm trước do năm 2017 có đợt thoái vốn của Bộ Công Thương tại Sabeco, thoái vốn của SCIC tại CTCP Sữa Việt Nam Vinamilk.

Tính đến tháng 9/2019, số doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn 9 tháng đầu năm 2019 bằng 45% so với năm 2018. Tổng giá trị thực tế bán được đạt hơn 4.771 tỷ đồng, bằng hơn 12% tổng giá trị thực tế bán được năm 2018, bằng hơn 3,7% tổng giá trị thực tế bán được năm 2017. Nguyên nhân là do trong 9 tháng đầu năm 2019, số lượng các doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn ít; không có doanh nghiệp lớn nào thực hiện bán đấu giá cổ phần hóa, thoái vốn.

Các đại biểu tham dự Hội nghị

Tình hình sử dụng tiền thu từ cổ phần hóa, thoái vốn

Lũy kế giai đoạn 2016 – tháng 9/2019 đã thu về Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp là 177.557 tỷ đồng, trong đó: 09 tháng đầu năm 2019, số tiền thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nộp về Quỹ là 4.799 tỷ đồng.

Trong 09 tháng đầu năm 2019, Bộ Tài chính đã chuyển 30.000 tỷ đồng từ Quỹ vào NSNN, số còn phải chuyển về NSNN trong Quý IV/2019 là 20.000 tỷ đồng. Lũy kế từ năm 2016 đến Quý III/2019, đã chuyển từ Quỹ về NSNN là 185.000 tỷ đồng (đạt 74% kế hoạch). Theo Nghị quyết số 26/2016/QH14 ngày 10/11/2016 của Quốc hội, số còn phải chuyển từ Quỹ về NSNN là 65.000 tỷ đồng (trong đó Quý IV/2019 còn phải chuyển 20.000 tỷ đồng, năm 2020 còn phải chuyển 45.000 tỷ đồng). “Còn 45.000 tỷ đồng là các cấp, các ngành phải tập trung nỗ lực ngay từ bây giờ mới có thể hoàn thành mục tiêu này trong năm 2020” – Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng nhấn mạnh.

Theo đánh giá của Bộ Tài chính, dự kiến đến hết năm 2020 sẽ hoàn thành kế hoạch nộp 250.000 tỷ đồng tiền thu từ cổ phần hóa, thoái vốn về NSNN theo Nghị quyết số 26/2016/QH14 của Quốc hội đã giao.

Trong 09 tháng đầu năm 2019, có 02 doanh nghiệp bàn giao quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước về SCIC. Số doanh nghiệp chưa chuyển giao gồm 30 doanh nghiệp với tổng số vốn nhà nước là 630 tỷ đồng.

Như vậy, tính đến hết tháng 9/2019 đã chuyển giao 32/62 số doanh nghiệp về SCIC (đạt 51%) với tổng giá trị chuyển giao là 10.437,7 tỷ đồng (đạt 95%), còn 30 doanh nghiệp chưa chuyển giao về SCIC với giá trị chuyển giao là 630 tỷ đồng (chiếm 5%).

Tính đến ngày 30/9/2019, theo rà soát, tổng hợp của Bộ Tài chính thì đã có 840 DNNN cổ phần hóa đã đăng ký giao dịch, niêm yết trên hai Sở Giao dịch chứng khoán (trong đó, số lượng doanh nghiệp niêm yết là 314 doanh nghiệp; số lượng doanh nghiệp đăng ký giao dịch là 526 doanh nghiệp), còn 755 DNNN cổ phần hóa chưa thực hiện đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán, trong đó:

Bộ Xây dựng (53 DN), Bộ Công Thương (46 DN), Bộ Giao thông vận tải (35 DN), Bộ NNo&PTNT (27 DN), TP.Hà Nội (85 DN), TP.Hồ Chí Minh (97 DN), Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp (144 DN), Tỉnh Vĩnh Phúc (33 DN)...

Thực hiện nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao tại Chỉ thị số 01/CT-TTg, trong 9 tháng đầu năm 2019, Bộ Tài chính đã chủ trì, phối hợp với Ban Chỉ đạo Đổi mới và phát triển doanh nghiệp, Văn phòng Chính phủ, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp và các Bộ liên quan thực hiện kiểm tra công tác cổ phần hóa, thoái vốn, quản lý và sử dụng Quỹ Hỗ trợ sắp xếp doanh nghiệp tại các Tập đoàn kinh tế, Tổng công ty, DNNN (Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam, Tổng công ty Giấy Việt Nam, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, Tập đoàn Hóa chất Việt Nam, các doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng...). Kết thúc đợt kiểm tra, Bộ Tài chính sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ về kết quả kiểm tra, giám sát theo quy định.

Làm sao để hoàn thành kế hoạch?

Tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng đã kiến nghị một số giải pháp như: Chậm nhất trong quý IV/2019, các Bộ, ngành, địa phương, Tập đoàn kinh tế, tổng công ty, DNNN khẩn trương xây dựng trình cấp có thẩm quyền phê duyệt hoặc phê duyệt phương án cơ cấu lại DNNN trực thuộc theo đúng quy định tại Quyết định số 707/QĐ-TTg; kiểm điểm, xử lý nghiêm trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức liên quan về việc chậm phê duyệt phương án theo quy định. Các địa phương phối hợp với các cơ quan liên quan kịp thời, rà soát, cho ý kiến, phê duyệt Phương án sử dụng đất đối với các DNNN trực thuộc, các doanh nghiệp cổ phần hóa có đất đai trên địa bàn theo quy định tại Nghị định số 167/2017/NĐ-CP và các văn bản có liên quan; chủ động tháo gỡ, khó khăn, đẩy nhanh tiến độ thực hiện kế hoạch cổ phần hóa, thoái vốn. Cơ quan đại diện chủ sở hữu chỉ đạo người đại diện phần vốn nhà nước đôn đốc các doanh nghiệp đã cổ phần hóa thực hiện nghiêm việc đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán; bàn giao các doanh nghiệp thuộc diện phải bàn giao về SCIC theo đúng quy định của pháp luật; Hoàn thành quyết toán công tác cổ phần hóa; xác định số phải nộp/tạm nộp và thực hiện nộp tiền thu từ cổ phần hóa theo quy định, trường hợp không đảm bảo thời gian thì phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ giải trình rõ nguyên nhân và chịu trách nhiệm về sự chậm trễ này.

Nâng cao vai trò, nhận thức, trách nhiệm của người đứng đầu doanh nghiệp trong công tác cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại DNNN, gắn kết quả việc thực hiện sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả DNNN với việc đánh giá trách nhiệm của người đứng đầu; đảm bảo công khai, minh bạch, đúng quy định pháp luật, tuân thủ nguyên tắc thị trường, không để xảy ra hiện tượng lợi ích nhóm trong việc triển khai cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại DNNN.

Các Bộ, ngành tổ chức các đoàn kiểm tra, giám sát tình hình triển khai thực hiện công tác cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong quý II/2020.

Về cơ chế chính sách, trong quý IV năm 2019 và năm 2020, các Bộ Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Nội vụ, Tư pháp, Xây dựng hoàn thành việc rà soát, báo cáo Chính phủ trình Quốc hội ban hành các luật sửa đổi, bổ sung liên quan đến DNNN như: Luật Doanh nghiệp; Luật Đầu tư, Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp; Luật Cán bộ, công chức; Luật Phá sản; Luật Xây dựng.